ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਕਿਵੇਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਾਣੋ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਸਿੰਚਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀ

Farming In Punjab

ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਖੇਤੀ ਇਹ ਸਵਾਲ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਚਲਿਆ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ , ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਖੇਤੀ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ । ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਇਕ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਰਾਜ ਹੈ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵਿਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੂੰ ਲੈਕੇ ਬਹੁਤ ਸਰਗਰਮ ਅਤੇ ਜਾਗਰੂਕ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ ਕਣਕ , ਚੌਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ , ਇਸਲਈ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਅੰਨ ਭੰਡਾਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਸਿੰਚਾਈ ਦੇ ਦੇ ਵਧੀਆ ਸਰੋਤਾਂ ਅਤੇ ਸਹੂਲਤਾਂ ਕਾਰਨ ਰਾਜ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵਿਕਸਤ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਖੇਤਰ ਮੌਸਮ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ J-4 ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ "Trans-Gangetic Plain" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਹਰ ਸਮੇਂ ਲਾਭਦਾਇਕ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ ।

ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਗੱਲਾਂ।

• ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਖੇਤੀ ਲਈ ਬਹੁਤ ਉਪਜਾਊ ਹੈ।

• ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਕਸਤ ਫ਼ਸਲ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

• ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ 1991 ਤੋਂ 1999 ਅਤੇ 2001 ਤੋਂ 2004 ਤੱਕ ਲਗਾਤਾਰ ਖੇਤੀ ਵਿਸਤਾਰ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਉਤਪਾਦਕ

  ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ।

• ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਦਰਿਆਵਾਂ ਰਾਵੀ, ਬਿਆਸ, ਸਤਲੁਜ, ਘਾਂਘਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਅਤੇ ਮੌਸਮੀ ਨਦੀਆਂ

  ਹਨ ਜੋ ਪੂਰੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵਗਦੀਆਂ ਹਨ।

• ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਪਿਛਲੇ 20-30 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਅਨਾਜ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ 50-69% ਦਾ ਭਾਰੀ ਵਾਧਾ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬ

  ਨੂੰ "ਭਾਰਤ ਦਾ ਅਨਾਜ ਭੰਡਾਰ" ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਵੀ ਮਿਲਿਆ ਹੈ।

• ਦੇਸ਼ ਦਾ ਇਹ ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਖੇਤੀ ਨੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਪ੍ਰਤੀ ਬਹੁਤ ਸਰਗਰਮ ਹੈ।

• ਇੱਥੇ ਨਹਿਰਾਂ ਦੀ ਵਿਆਪਕ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

• ਕਿਸਾਨਾਂ ਕੋਲ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਉੱਨਤ ਸਿੰਚਾਈ ਸਹੂਲਤਾਂ ਅਤੇ ਸਿੰਚਾਈ ਦੇ ਪਾਣੀ ਲਈ ਪੂਰੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਹਨ।

• ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਤਰੀਕੇ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ ।

ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਫਸਲਾਂ

ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਉਤਪਾਦਨ ਹੋਣ ਵਾਲਿਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ , ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਚੌਲ ਅਤੇ ਕਣਕ ਦੀ ਵਧੀਆ ਪੈਦਾਵਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

• ਫਲਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੂ ਦਾ ਕਾਫੀ ਭੰਡਾਰ ਹੈ।

• ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਚੌਲਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਣਕ, ਕਪਾਹ, ਮੱਕੀ, ਜਵਾਰ, ਬਾਜਰਾ, ਗੰਨਾ ਆਦਿ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

• ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਲਗਭਗ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੰਚਾਈ ਦਾ ਸਿਸਟਮ

ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਸਿੰਚਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸਰੋਤ ਨਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਟਿਊਬਵੈੱਲ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰ ਹਨ, ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸਾਧਨ ਅਤੇ ਤਰੀਕੇ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੇ ਹਨ-

• ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਖੇਤੀ ਲਈ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਨਸੂਨ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਨਹੀਂ ਹਨ।

• ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਸਿੰਚਾਈ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ, ਸਰਕਾਰੀ ਟਿਊਬਾਂ ਅਤੇ ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ ਨਹਿਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ।

• ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 1134 ਪੱਕੀਆਂ ਨਹਿਰਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਹਨ।

• ਰਾਜ ਵਿੱਚ 1615 ਟਿਊਬਵੈੱਲ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਸਿੰਚਾਈ ਖੇਤਰ ਦਾ 55-60% ਟਿਊਬਵੈੱਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

• ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ 40% ਖੇਤੀ ਸਿੰਚਾਈ ਨਹਿਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕੁੱਲ ਸਿੰਚਾਈ ਖੇਤਰ ਦਾ 33.88 ਰਕਬਾ ਹੈ।

• ਰਾਜ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਵੱਡੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਦਾ ਪਾਣੀ ਸਿੰਚਾਈ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸਰੋਤ ਹੈ। 

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : Pradhan Mantri Kusum Yojana 2022: ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਕੁਸੁਮ ਯੋਜਨਾ ਦੀ ਸੰਪੂਰਣ ਜਾਣਕਾਰੀ, ਜਾਣੇ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ ਅਪਲਾਈ