ਕਲੌਂਜੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ
Kalonji Ki Kheti: ਕਿਸਾਨ ਕਈ ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਵਾਲੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਆਮਦਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਵਾਲੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਯਾਨੀ ਕਿ ਉਹ ਫਸਲਾਂ ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਵੇਚ ਕੇ ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਚੰਗੇ ਪੈਸੇ ਕਮਾ ਸਕੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕਈ ਕਿਸਾਨ ਅਜਿਹੇ ਹਨ, ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਕੇ ਚੰਗਾ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਕਮਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੀ ਮੰਗ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਕਿ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੀ ਫਸਲ ਦਾ ਕੀ ਭਾਅ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਲਾਹੇਵੰਦ ਫ਼ਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕਲੌਂਜੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਚੰਗੇ ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਦਾ ਸੌਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਕੀਮਤ ਚੰਗੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕਿਸਾਨ ਕਲੌਂਜੀ ਦੀ ਇੱਕ ਹੈਕਟੇਅਰ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਏ ਕਮਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਕਲੌਂਜੀ ਇੱਕ ਚਿਕਿਤਸਕ ਫਸਲ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਰਵਾਇਤੀ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਵਿੱਚ 0.5 ਤੋਂ 1.6 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੇਲ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਅੰਮ੍ਰਿਤਧਾਰਾ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਈ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ, ਪੰਜਾਬ, ਬਿਹਾਰ, ਅਸਾਮ ਆਦਿ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਸ ਦੀ ਸਹੀ ਖੇਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ
ਜੈਵਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਾਲੀ ਰੇਤਲੀ ਦੋਮਟ ਮਿੱਟੀ ਕਲੌਂਜੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਵਧੀਆ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਫੁੱਲ ਅਤੇ ਬੀਜ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਦਾ ਸਹੀ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਹਾੜੀ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੜਾਅ 'ਤੇ ਠੰਡਾ ਮੌਸਮ ਅਨੁਕੂਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਪੱਕਣ ਦੇ ਪੜਾਅ 'ਤੇ ਗਰਮ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਕ ਮੌਸਮ ਪ੍ਰਤੀਕੂਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ
ਕਲੌਂਜੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਿੱਟੀ ਨਾਜ਼ੁਕ ਅਤੇ ਸਹੀ ਨਿਕਾਸ ਵਾਲੀ ਹੋਵੇ। ਖੇਤ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਖੇਤ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਵਾਹੀ ਕਰੋ। ਦੋ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਹਲ ਵਾਹੁਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖੇਤ ਨੂੰ ਪੱਧਰਾ ਕਰੋ। ਕਲੌਂਜੀ ਦੇ ਬੀਜ ਬੀਜਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਛੋਟੇ ਬੈੱਡ ਬਣਾ ਲੈਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਸਿੰਚਾਈ ਦਾ ਕੰਮ ਆਸਾਨ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਜੇਕਰ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਦੀਮਕ ਦਾ ਹਮਲਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਆਖਰੀ ਹਲ ਵਾਹੁਣ ਸਮੇਂ 25 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਕਵਿਨੌਲਫੌਸ 1.5 ਫੀਸਦੀ ਜਾਂ ਮਿਥਾਈਲ ਪੈਰਾਥੀਆਨ 2 ਫੀਸਦੀ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਖਿਲਾਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Wheat Crop: ਕਣਕ ਦਾ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਝਾੜ ਲੈਣ ਲਈ ਕਰੋ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਸੁੱਚਜੀ ਵਰਤੋਂ, ਆਉ Organic ਅਤੇ Chemical Fertilizers ਨਾਲ ਕਰੀਏ ਪੋਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ
ਸੁਧਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ
ਕਲੌਂਜੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਸੁਧਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਬੀਜ ਬੀਜਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਕਲੌਂਜੀ ਦੀਆਂ ਸੁਧਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਆਰ.ਸੀ.ਐਸ.ਐਸ.ਐਨ.-1, ਆਜ਼ਾਦ ਕਲੌਂਜੀ, ਐਨ.ਐਸ-44, ਐਨ.ਐਸ-32, ਅਜਮੇਰ ਕਲੌਂਜੀ, ਕਾਲੀਜੀਰਾ ਸਮੇਤ ਰਾਜਿੰਦਰ ਸ਼ਿਆਮ ਅਤੇ ਪੰਤ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਿਸਮਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜੋ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਝਾੜ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਕਲੌਂਜੀ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਦਾ ਤਰੀਕਾ
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਲੌਂਜੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸਮਾਂ ਮੱਧ ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਅੱਧ ਅਕਤੂਬਰ ਤੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਉਤਪਾਦਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਿੱਧੀ ਬਿਜਾਈ ਲਈ ਇੱਕ ਹੈਕਟੇਅਰ ਵਿੱਚ 7 ਕਿਲੋ ਬੀਜ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਬੀਜ ਨੂੰ ਬੀਜਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਨਾਲ ਫਸਲ ਵਿੱਚ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 2.5 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਕਲੌਂਜੀ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਕੈਪਟਨ, ਥਿਰਮ ਅਤੇ ਬਾਵਿਸਟਿਨ ਨਾਲ ਸੋਧਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਕਤਾਰ ਦੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਕਤਾਰ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਬਿਜਾਈ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਬੀਜ 30 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਬਣੀਆਂ ਕਤਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬੀਜਿਆ ਜਾਵੇ। ਬੀਜ ਨੂੰ 2 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਤੱਕ ਬੀਜਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਬੀਜ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਡੂੰਘਾਈ 'ਤੇ ਬੀਜੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਗਦੇ ਨਹੀਂ ਹਨ।
ਖਾਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ
ਕਲੌਂਜੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਖੇਤ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਖੇਤ ਵਿੱਚ 4 ਤੋਂ 5 ਟਨ ਗੋਬਰ ਜਾਂ ਕੰਪੋਸਟ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਪਾਓ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 20-25 ਕਿਲੋ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ, 8 ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋ ਫਾਸਫੋਰਸ ਅਤੇ 6 ਤੋਂ 8 ਕਿਲੋ ਪੋਟਾਸ਼ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Wheat Varieties: ਕਣਕ ਦੀਆਂ ਇਹ ਤਿੰਨ ਕਿਸਮਾਂ ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਸੋਕੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦੇਣਗੀਆਂ ਵੱਧ ਝਾੜ
ਕਲੌਂਜੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ
ਸਿੰਚਾਈ ਦਾ ਤਰੀਕਾ
ਕਲੌਂਜੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 5 ਤੋਂ 6 ਸਿੰਚਾਈਆਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਸਿੰਚਾਈ ਬੀਜ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਬੀਜ ਦੇ ਉਗਣ ਸਮੇਂ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਹਲਕੀ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਪੌਦੇ ਦੇ ਵਾਧੇ ਦੌਰਾਨ 15 ਤੋਂ 20 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਵਕਫੇ 'ਤੇ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਕਲੌਂਜੀ ਦੀ ਕਟਾਈ
ਕਲੌਂਜੀ ਦੀ ਫਸਲ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਗਭਗ 130 ਤੋਂ 140 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪੱਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਪੱਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੜ੍ਹਾਂ ਸਮੇਤ ਪੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੌਦੇ ਨੂੰ ਪੁੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਸਨੂੰ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਤੇਜ਼ ਧੁੱਪ ਵਿੱਚ ਸੁੱਕਣ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਬੂਟਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਡੰਡਿਆਂ ਨਾਲ ਕੁੱਟ ਕੇ ਦਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਕੱਢ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਿੰਨਾ ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਕਲੌਂਜੀ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਤੋਂ ਔਸਤਨ 10 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਝਾੜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਲੌਂਜੀ ਦੇ ਬੀਜ ਦੀ ਬਾਜ਼ਾਰੀ ਕੀਮਤ ਲਗਭਗ 20 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕੁਇੰਟਲ ਹੈ। ਇਸ ਅਨੁਸਾਰ ਇੱਕ ਹੈਕਟੇਅਰ ਵਿੱਚ ਕਲੌਂਜੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਕੇ ਕਰੀਬ ਦੋ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
Summary in English: Profitable Crop: The crop is sold at 20 thousand rupees per quintal in the market, farmer can earn lakhs of rupees by farming in one hectare.
